Mısır medeniyeti

Kuzey Afrika’da NİL NEHRİ ve etrafında
kurulmuş olan bir medeniyettir.
* Etrafının çöl ve denizlerle kaplı olması, diğer medeniyetlerle
etkileşiminin daha az olmasına sebep olmuştur. Bu yüzden Mısır
Medeniyeti KENDİNE ÖZGÜ bir medeniyettir. Ancak başka medeniyetleri
etkilemiştir.
* Önceleri NOM adı verilen şehir devletleri varken, MÖ.IV. binden
itibaren Kral MENES’ten itibaren merkezi krallık haline gelmiştir. Kral
Menes’le FİRAVUNLAR DEVRİ başlar.
* Mısır krallarına FİRAVUN denirdi. Firavunlar dini ve siyasi otoriteyi
kendilerinde toplamışlardı. Kendilerini Tanrı olarak ilan etmişlerdi.
-İlk yerleşim tarihi MÖ 4 bin yıllarına kadar çıkmaktadır.
-Mısır tarihi üç bölümde incelenir: Eski, Orta ve Yeni Mısır.
-Mısır tarihinde 30 sülale egemen olmuştur.
-MÖ.1280′de Hititlerle KADEŞ ANTLAŞMASINI imzaladılar.
-Ege göçleri Mısır İmparatorluğunu zayıflattı.
-Mısır, sırasıyla Hiksoslar, Habeşliler, Asurlular, Persler, Büyük
İskender ve Romalılar tarafından işgal edildi.


*Kültür ve Uygarlık:
-Mısır Krallarına Firavun denirdi ve insan şeklinde bir ilah kabul
edilirdi.
-Devlet idaresinde maaşlı memurlar bulunurdu.
-Ülke Nom adı verilen illere ayrılmıştı. Başında “Anez” adı verilen
valiler bulunurdu.
*Din:
-Mısırda çok tanrılı bir dini inanış vardı. Tanrılar tabiat ile
ilgiliydi (gök, su, toprak, insan vs.)
-En önemli tanrıları güneşi simgeleyen Amon-ra, Nil ve iyilik tanrısı
Öziris (ölüler tanrısı), analık ve bereket tanrısı İsis, kuraklık ve
kötülük tanrısı Set, (vs).
-Mısır tarihinin ilk dönemlerinde Horus adı verilen bir tanrıya
inanılırdı.
-Bu dönemde ilk krallık ortaya çıkmıştır.
-Hiyeroglif yazısı bu dönemde bulunmuştur.
-Öldükten sonraki hayata inanılırdı.
-Mısır’daki TANRI KRAL anlayışı, Mezopotamya’da ise RAHİP KRAL
anlayışının egemen oluşu hem Mısır hem de Mezopotamya’da LAİK olmayan
yönetim anlayışını yansıtmaktadır.
-Dinleri çok tanrılıdır. tanrılarını insan veya hayvan şeklinde tasavvur
etmişlerdir. Firavunlar için PİRAMİT’ler yapmışlar, ölülerini
mumyalamışlardır. Bu durum öldükten sonra dirilme inancının olduğunu
göstermektedir. Halk mezarlarına ise LABİRENT denilirdi.
*Ordu:
-Devamlı ordu vardı ve ihtiyaç halinde halk da silah altına alınırdı.
*Yazı:
-MÖ 4 bin yıllarında Hiyeroglif yazısını kullanmışlardır.
-Papirüs kağıdı kullanılmıştır.
*Bilim:
-Matematik, eczacılık, kimya ve tıpta çok ileri gidildi.
-Geometri sınır tespitinden dolayı; tıp ölülerin mumyalanmasından
dolayı, iç organların tanınmasıyla gelişmiştir.
-Pi sayısını bulmuşlardır.
-Astronomide gelişmişlerdi. Rasathaneler kurmuşlar ve Nil nehrinin taşma
sürelerini hesaplamışlardı.
*Sanat:
Mısır piramitleri ünlüdür.
NOT: * MÖ. 525′te Persler, MÖ.333′te de Büyük İskender tarafından
işgal edilmiştir.
NOT: Büyük İskender’in istilası ile Yunan ve Mısır medeniyetleri
birbirini etkilemişlerdir.
NOT: Dünyada GÜNEŞ YILI esasına dayalı ilk takvimi Mısırlılar
yapmışlardır. Romalılar Mısırdan aldıkları bu takvimi geliştirerek bugün
kullandığımız Milat takvimini oluşturdular.
* Mısır ekonomisi tarım, ticaret ve madenciliğe dayanıyordu.
Piramitlerin Sırları
**Kahire’de bulunan Keops piramidinin 12 ton ağırlığında iki buçuk
milyon bloktan oluşmuştur.
**Günde on blok yerleştirilmesi halinde yapımının 664 yıl sürecektir.
**Her biri 20 ton olan taşlardan inşa edilmiştir.Ve bu taşları temin
edilebilecek en yakın mesafe yüzlerce km. Uzaktadır.
** Bu taşların nasıl getirildiği bilinmemektedir.
** Keops piramidinin üstünden geçen meridyeni karaları ve denizleri
tam eşit iki parçaya böler ve piramid dünyanın ağırlık merkezinin tam
ortasında bulunmaktadır.
** Keops piramidinin yüksekliğinin (164 m.) bir milyarla çarpımı
güneşle dünyamız arasındaki uzaklığı vermektedir.
** Keops piramidinin taban alanının, yüksekliğinin iki katına
bölünmesi pi sayısını vermektedir.
** Piramit kimin adına yapıldıysa, onun bulunduğu odaya, yılda iki
defa güneş girmektedir.(doğduğu ve tahta çıktığı günler.)
** Mumyalarda radyoaktif madde bulunduğundan; mumyaları ilk bulan 12
bilim adamı kanserden ölmüştür.
** Piramitlerin içerisinde ultra sount, radar, sonar gibi cihazlar
çalışmamaktadır.
** Kirletilmiş suyu, birkaç gün paramit’in içine bırakırsanız, suyu
arıtılmış olarak bulursunuz.
** Piramitlerin içinde süt birkaç gün süreyle taze kalır ve daha
sonar hiç bozulmadan yoğurt haline gelir.
** Bitkiler piramitin içinde daha çabuk büyür.
** ’’Piramit’’in içine bırakılmış su beş hafta süreyle
bekletildikten sonar yüz losyonu olarak kullanılır.
** Çöp bidonu içindeki yemek artıkları hiç koku yaymadan piramitler
içinde mumyalaşır.
** Kesik, yanık, sıysık gibi yaralar bir piramidin içinde daha çabuk
iyileşme eğilimi gösterir.
** Piramitlerin bazı odalarının içinde ne olduğuna hakkında bir
bilgi yoktur. Araştırmacıların çoğu ya içinde kayboldu yada aynı yerde
birkaç tur attılar fakat içlerini göremediler.
** Piramitlerin içi yazın soğuk, kışın sıcak olur.
MISIR MİTOLOJİSİNDE İSİMLER
AMEN(Amon,Amun,Ammon,Amoun)
“Amen” “sakli olan” demektir.Teb’in bas tanrisidir.Esi Ame -net’le
birlikte ilk tanrilardan biridir.Kutsal hayvanlari kaz ve koçtur.Orta
Krallik döneminde sadece yerel bir tanriydi ama Tebliler Misir’a hakim
olunca Amen önemli bir tanri oldu.18.Hanedan’dan itibaren Tanrilarin
Krali oldu.Ünlü Amen tapinagi Karnak,dünyanin en büyük dinî
yapisidir.Yeni Krallik boyunca Amen’in esi Mut olarak kabul edildi.Bu
ikilinin çocugu Ay tanrisi olarak bilinen Khons(Chons)’tur.
AMEN-RA(Amon-Re)
Amen rahipleri tarafindan Yeni Krallik’a geçisi saglamasi için
tasarlanmis karma bir tanridir.Bu Amen’in gücünü Ra’ya yansitir (veya
tam tersi)
ANUBIS(Anpu,Ano-Oobist)
Anubis,Nephthys ve Seth’in(bazi efsanelere göre Osiris ve Isis’in)
ogludur.Çakallarin mezarlar etrafinda dolasmasi nedeniyle çakal basli
Anubis ölümle birlikte anilmistir.Ölen Osiris’i mumyaladigi için
mumyalama tanrisi olmustur.Görevi tüm ölüleri korumak ve yüceltmektir.Bu
yüzden mumyalamayla görevli kisiler Anubis maskesi takarlar.Ölen kisi
diger dünyada yargilanirken ona yardim eder.
ANUKET
Yukari Misir’da,Elephantin yöresinde Khnum ve Sati’nin kizi olarak
bilinir.Kutsal hayvani ceylandir.Kus tüyleriyle kapli bir taç giyer ve
soguk su tanriçasidir.
APIS
Sadece hayvan olarak çizilen ender tanrilardan biridir.Egemenlik
alani Memphis’ti.Verimliligi temsil ederdi.Basinda günes diski ve uraeus
yilani bulunan bir boga olarak çizilmistir.
ATEN
18.Hanedan zamaninda IV.Amenhotep tek tanri olan Aten’i yaymaya
çalisti.Hatta adini da Akhenaten(Aten’in sevgilisi) olarak
degistirdi.Aten her isininin ucunda bir el olan bir Günes olarak
çizilirdi ve hayati temsil ederdi.Daha sonra Tutankhamon Misir’da Aten
inanisina son verdi.
BAST(Bastet)
Bir Delta sehri olan Bubastis’te ortaya çikan kedi tanriça.Kediler
evde beslenmeye baslandiginda önemli bir tanri oldu.Aslan tan- riça
Sekhmet’in olumlu yansimasidir.
EDJO
Yukari Misir’da Nekhbet’in esi olarak bilinen,Asagi Misir’in sembolü
ve koruyucusu olan Delta’daki yilan tanri.Firavunun tacinin bir
parçasidir.
GEB(Seb)
Shu ve Tefnut’un oglu,Nut’un esi olan Dünya Tanrisi.Kutsal hayvani
ve sembolü kazdi.Yesil ve siyah derili bir adam olarak
çizildi(Bitkilerin ve verimli Nil çamurunu renkleri).
HATHOR(Het-Heru,Het-Hert)
Eski zamanlardan beri tapilan inek tanri.Ismi “uzaktaki ev” veya
“Horus’un evi” anlamina gelir.Gökyüzüyle baglantilidir.Edfu’da Horus’un
esi olarak bilinir.Teb’de ölüm tanrisidir.Ama genel olarak
ask,nese,dans,alkol tanrisi olarak kabul edilir.
HERU-RA-HA
Ra-Hoor-Khuit ve Hoor-Par-Kraat’tan olusan karma tanri.Ismi “Horus
ve Ra’ya sükür” demektir.
HORUS(Hor)
Misir’in en önemli tanrilarindan biri,Osiris ve Isis’in ogludur.
Çocuklugu boyunca Harpocrates(Hoor-Par-Kraat) ismini tasidi. Hain amcasi
Seth’den babasini intikamini aldi ve tüm firavunlarin koruyucusu
haline geldi.Yukari Misir’în patron tanrisidir.Seth’in Asagi Misir’in
patron tanrisi olmasi nedeniyle Horus ve Seth’in savasi,Asagi ve Yukari
Misir’in savasi haline gelmistir.Behdet’te “Behdet Horus’u” olarak
bilinir ve kanatli bir günes diski olarak temsil edilir.
HORUS’UN DÖRT OGLU(Amset,Hapi,Duamutef,Qebhsenuef)
ISIS(Auset)
En önemli tanrica;anneligi,tedaviyi ve büyüyü simgeler. Evrendeki en
güçlü büyücüdür.Ra’nin kendisinden Ra’nin gizli adini
ögrenmistir.Osiris’in karisi Nephthys’in ikiz kardesidir. Horus’un
annesi,Horus’un oglu Amset’in koruyucusudur. Isis Horus’u çocuklugu
boyunca Seth’ten korumustur.Egemenlik bölgesi Abidos’tur.
KHNUM
Antinoe ve Elephantin’de koç basli bir adam olarak bilinir. Esi
çesitli hikayelere göre Sati,Heqet veya Neith’dir.
KHONS(Chons)
Muhtesem Teb üçlüsünün üçüncü üyesidir(ebeveynleri Amen ve Mut’la
birlikte.)Ay tanrisi olarak bilinir.Karnak’ta ona adanmis bir tapinak
vardir
MAAT
Adalet tanriçasi.Ismi “Adalet”,”Evrensel Düzen” anlamina gelir.
Kafasinda bir devekusu tüyü tasir.Bu tüy diger dünyada, Osiris’in
mahkemesinde,ölünün kalbi karsisinda bir terazide tartilir.Bu tartilmaya
göre ölünün ruhu cezalandirilir veya ödüllendirilir.
MONTH(Mentu,Men Thu)
Amen yayginlasmadan önce Teb’deki ana tanri.Sahin basli bir insan
olarak betimlenmistir.Savas tanrisidir.
MUT(Auramooth)
Amen’in karisi,Khons’un annesi.Ismi anne demektir.

NEFERTUM
Ptah ve Sekhmet’in genç ogludur.Taç giymis veya bir nilüferin
üzerine oturmus bir genç olarak çizilir.
NEITH(Net,Neit,Thoum-aesh-neith)
Çok eski bir savas tanriçasidir.Deltada zekilik tanriçasi olarak
bilinir.Yunan mitolojisindeki Athena’yla eslesir.Duamutef’in
koruyucusudur.Timsah tanri Sobek’in annesidir.
NEKHBET
Yukari Misir patron tanriçasidir.Ikonografide bir akbaba olarak
betimlenir.Kral ve kraliçenin tacinin bir parçasi,Edjo’nun esidir.
NEPHTHYS(Nebt-het)
Geb ve Nut’un en küçük çocugu,Seth’in karisi,Anubis’in anne-
sidir.Seth Osiris’i öldürdügünde onu terketmis,Osiris’in canlan-masi
için Isis’e yardim etmistir.Hapi’nin koruyucusudur.
NUT(Nuit)
Geb’in esi,Shu ve Tefnut’un kizidir.Gökyüzü tanricasidir.Yesil
derili ve vücudu yildizlarla kapli bir kadin olarak resmedilmistir.
OSIRIS(Ausar)
Ölülerin koruyucusu ve yargilayicisidir.Abidos’da hüküm sürdü.Nut ve
Geb’in ilk çocugudur.Ra dünyayi terk ettiginde dünyayi yönetmeye
basladi ama Set onu öldürdügünde Isis onu tekrar canlandirdi.Böylece
Osiris yeralti dünyasinin hükümdari oldu.Oglu Horus onun intikamini
Seth’le savasarak ve onu yenerek aldi.Basindaki sapka Yukari ve Asagi
Misir’in birligini simgeler.
PTAH
Memphis’te Dünya’yi yarattigina inanilir.Bazi efsanelere göre
Thoth’un emirleri altinda çalistigina ve cenneti ve dünyayi yarattigina
inanilir.
RA
Günes tanrisi ve “Yaratici” olarak bilinir.Sahin basý nedeniyle
bazen Horus’la eslestirilir.Hakimiyet merkezi bugünkü Kahire olan
Annu’ydu.5. Hanedan’dan dan itibaren firavunlara “Sa-Ra” (Ra’nin
oglu)ünvani verildi.Shu ve Tefnut’un babasidir.
RA-HORAKHTY(Ra-Hoor-Khuit)
Karma tanri.Ismi”Ufuklarin Horus’u olan Ra” demektir.
SATI
Elephantin’de hüküm süren tanriça,Khnum’un esi ve Anuket’in
annesidir.
SEKER
Isik tanrisi,ruhlarin yardimcisidir.Memphis’te Ptah’la eslestirilir.
Sahin basli mumyalanmis bir adam olarak çizilir.
SEKHMET
Aslan tanriça.Memphis’te Ptah’in esi olarak bilinir.Ra’nin yarattigi
Sekhmet,dogruluk tanriçasi olarak da bilinir.
SELKET(Serket,Serqet)
Kafasinda zehirli bir akrep bulunan güzel bir kadin olarak
çizilmis-tir.Kadinlara dogumda yardimci olur,akrep tarafindan sokulan
insanlarin hayatini kurtarir.Isis’i Seth’ten korumak için Seth’e yedi
akrep göndermistir.Qebhsenuef ‘in koruyucusudur.Tutankhamon’ un
mezarindaki heykeli çok ünlüdür.
SET(Seth)
Eskiden Asagi Misir’in patron tanrisi olan Seth firtina ve çöl
tanrisi olarak bilinirdi.Kardesi Osiris’i öldürerek Osiris’in oglu
Horus’un,Isis’in ve Nephthys’in düsmanligini kazandi.Horus’la yaptigi
savaslar,ayni zamanda Asagi ve Yukari Misir’in savasi oldu.Bu savasin
sonunda Horus’a yenilerek çölde taþamaya mahkum oldu.Misir’i çöllerden
gelen yabancilardan koruduguna inanilir.
SHU
Rüzgarin ve atmosferin tanrisi.Ra’nin oglu ve Tefnut’un kocasi.
SOBEK
Arsinoe(Crocodilopolis)’de yasayan timsah tanri.Sobek 4 elementi de
temsil ederdi(Ra’nin atesi,Shu’nun havasi,Geb’in topragi,Osiris’in
suyu).Ölüler Kitabi’nda Sobek’in Horus’un dogumuna yardim
ettigi,dolayisiyla Seth’in yenilmesine yardimci oldugu yazar.
TEFNUT
Bulutlarin tanriçasi,Ra’nin kizi ve Shu’nun esidir.Kutsal hayvani
olan aslan basli bir kadin olarak çizilir.
THOTH
Ay’in,zamanin ve yazinin tanrisi.Esi Maat’tir.Thoth’un sekiz
çocugundan en önemlisi Amen’dir.Hieroglifleri icat ettigine inanilir.
THOUERIS
Hippopotam tanriça.Verimlilik sembolü.Çocuklarin dogumuna yardim
eder.Esi Bes’tir.