Anasayfa
tarafından heavenskhan Salı Haz. 01, 2010 8:55 pm[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
Hipertansiyon basit olarak yüksek kan basıncı demektir. Kan basıncı
ya da daha doğru söylemek gerekirse kanı kalpten dokulara taşıyan
damarların kan basıncı, hastaya ait özellikler (yaş, cinsiyet, ırk gibi)
ve fiziksel durumdan (istirahat, efor gibi) etkilenen bir
parametredir. Bu nedenle de normal kan basıncı değerlerini belirlemek
gerçekte oldukça güçtür.
Bugün kabul edilen kan basıncı değeri istirahat halindeki normal bir
yetişkinde 120/80 mmHg’dır(milimetre civa). Herhangi bir kişide kan
basıncı uyku sırasında düşük, sinirli ya da heyacanlıyken yüksektir.
Genellikle de normalin üst sınırı olarak kabul edilen değer 140/90
mmHg’dır (milimetre civa). Kanı kalpten dokulara taşıyan damar kan
basıncı devamlı olarak 140/90 mmHg üzerinde seyrediyorsa
hipertansiyondan bahsedilir.
Kan basıncı aynı birey içinde ve bireyler arsında farklılık
gösterir. Bu nedenle bireyin kan basıncı (kan basıncının
sfigmomanometre ile ayrı ayrı zamanlarda en az 3 kez ölçülmesi) yapılıp
ortalaması alınarak belirlenmelidir.
Hipertansiyon kalp hastalıkları için ana bir risk faktörüdür. Eğer
tedavi edilmezse beyin dolaşımı, kalp, damar ve böbrek hastalıkları için
ciddi hastalık ve ölüm oranlarında artışa sebep olur. Bir kez teşhis
yapılıp tedavi başlanırsa artan kan basıncı düşürülebilir, kalp ve kalp
dolaşım sistemindeki hastalık riski azaltılabilir.
Hipertansiyonun Yaygınlığı Nedir?
Sanayileşmiş ülkelerdeki yetişkin nüfusun %10-20 kadarında
hipertansiyon bulunduğu hesaplanmaktadır. Sınırda hipertansiyon vakaları
da katılırsa bu oran kuşkusuz daha yüksektir. Kişinin yaşı, cinsiyeti
ve ırkı hipertansiyon sıklığı konusunda belirleyici faktörlerdir.
Hipertansiyon siyah ırkta ve kadınlarda daha çok görülmektedir.
Kişi yaşının hipertansiyona olan katkısı öncelikle damarlarda
yaşlanmaya eşlik eden anormalliklerdir. Bu durum özellikle de kanı
kalpten damarlara taşıyan damarlardaki esneklik kaybı ile açıklanabilir.
Ancak yaşla hipertansiyon arasındaki bu bağlantıya bazı ilkel
toplumlarda hiç ratlanmamaktadır. Bu durumda etkili faktörün
“uygarlaşma” ve bununla bağlantılı yaşam biçimi olduğu söylenebilir:
örn. tuz kullanımı, aşırı beslenme, sedanter yaşam (fazla hareket
göstermeksizin devamlı oturuşa bağlı), stres, vs.
Hipertansiyon Riskleri
Hipertansiyon ciddi bir durumdur. Hipertansiyon, kendi başına
öldürücü değildir; fakat tedavi edilmediğinde hipertansiyonun sonuçları
öldürücü olabilir. Hipertansiyon kalbi zorlayarak kalp yetmezliğine
neden olabilir. Üstelik ateroskleroz ve bunun yol açabileceği iskemik
kalp hastalığı (belli bir bölgede kan akımının kesilmesi nedeniyle
oluşan geçici kansızlık; bölgesel anemi) rizikosunu önemli ölçüde
arttırır. Buna ilaveten, hipertansiyonlu hastalar kanama ve beyindeki
kan damarlarının trombozuna (pıhtılaşma
inme) diğerlerinden daha kolay yakalanırlar. Hipertansiyon ayrıca koroner arter hastalığına’da büyük
katkıda bulunur ki, bu hastalık sanayileşmiş toplumlarda ölümlerin
başlıca nedenlerinden biridir. Bahsettiklerimizin hepsi tedavi edilmeyen
hipertansiyonun sonuçları olup hipertansiyona bağlı morbidite
(hastalık), mortalite (ölüm) büyük bir bölümünü oluşturur.
Hipertansiyonun Sınıflandırılması
Hipertansiyon sıklıkla nedenine göre sınıflandırılır. Buna göre iki
tip vardır.
- esansiyel (primer) hipertansiyon
- sekonder hipertansiyon
Hipertansiyon vakalarının yaklaşık %90′ı, neden (etiyoloji)
bilinmediğinden primer ya da daha doğru bir deyimle “esansiyel”
hipertansiyon olarak adlandırılır.
Hipertansiyon vakalarının geriye kalan bölümüne, yani yaklaşık
%10′una bu durumun nedeni bilindiğinden “sekonder ” hipertansiyon denir.
Böbrek kökenli olan (renal) hipertansiyon bunların en yaygın olanıdır.
Sekonder Hipertansiyon
Bu tipte yüksek kanbasıncı, bilinen bir etiyolojiden (hastalıktan)
kaynaklanmaktadır. Neden olan hastalık tedavi edildiğinde hipertansiyon
düzelir.
Böbrek hastalığı: Renal hipertansiyon olarak adlandırılır. Varolan
bir böbrek hastalığı kan basıncının yükselmesine neden olur.
Endokrin hastalıkları: Endokrin sistemi etkileyen hastalıklar kan
basıncını da etkiler, çünkü adrenal bezler çeşitli kan basıncını kontrol
eden mekanizmaları düzenler.
İlaçlar: Bazı ilaçlar, örneğin kortikosteroidler, oral
kontraseptifler (aldosteron sekresyonu ve plazma reninini arttırarak),
nazal dekonjestanlar, amfetamin, tiroid hormonları, NSAID, soğuk
algınlığı ilaçları, siklosporin, eritropoetin, iştah kesiciler,
trisiklik antidepresanlar, MAO inhibitörleri, alkol (günde 70-100 mL
civarında alkollü içki alınması hipokalemik alkalozla birlikte
hipertansiyona neden olur) kan basıncının yükselmesine neden olurlar. Bu
ilaçların bırakılması ile kan basıncı normale döner.
Diğer Sebepler
- Aort koarktasyonu: aortun doğuştan dar olması
- Gebelik toksemisi: hipertansiyon, albuminüri, ödem ile karakterize,
gebeliğin ikinci yarısında oluşan bir hastalık.
- Beyin tümörü ya da lezyonu: intrakraniyel basınca yol açarak kan
basıncının hızla yükselmesine neden olur.
Esansiyel (Primer) Hipertansiyon
Hipertansiyonun bu en yaygın şekli, bilinen nedenlere bağlı
değildir. Bu hipertansiyonun ortaya çıkış faktörleri hakkında kesin
bilgimiz mevcut değildir. Ayrıca hipertansiyonun başlangıcında rolü
olan patogenetik faktörlerin sayısıda çoktur. Hipertansiyon, kalp
dolaşım sistemi, noröendokrin, renal sistemi içeren multisistem bir
bozukluktur ve güçlü genetik faktörleri içerir. Bu faktörlerden birine
ya da bir başkasına farklı derecelerde önem veren çok sayıda ve farklı
patogenetik teoriler öne sürülmüştür.
Esansiyel hipertansiyon ayrıca bazı risk faktörleri ile de ilgidir. Bu
faktörler hipertansiyonu daha yaygın ve/ya da daha şiddetli yapmaktadır.
- sıvı ve hacim kontrolünde değişiklikle sonuçlanan renal işlev
değişikliği
- renin-anjiyotensin-aldosteron sisteminde anormallik
- arteriol duvarlarında artmış sodyum ve tuz
- baroreseptörlerin yeniden düzenlenmesi
- diyetteki tuz miktarının yüksek olması
- anormal psikolojik uyarı
- ırk
- cinsiyet
- yaş
- diabetes mellitus
- aile hikayesinde hipertansiyon
- hiperlipidemi(hiperkolesterolemi)
- sigara içimi
- obesite(şişmanlık)
Hipertansiyonun Derecesi
Hipertansiyon az ya da çok bilinen nedenlere dayanan
sınıflandırılmasına ek olarak şiddet derecesine göre de
sınıflandırılabilir.
Arteryel hipertansiyon tipi Kan basıncı düzeyi
Sınırda 140/90-160/95
Hafif 160/96-160/105
Orta Şiddette 161/106-180/115
Şiddetli 180/115 üzeri