Anasayfa
tarafından heavenskhan Ptsi Mayıs 31, 2010 1:50 pm[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
Dağılım ve yaşam alanı :Leoparların orijinal dağılımları çok geniş alanlardır.Ancak
günümüzde yaşam alanları çok daralmış kimi yerde de yok olmuştur.
Sina yarımadası, Arabistan, Filistin, Türkiye, Transkafkasya,
Kafkaslardan güney Türkmenistana kadar, güneydoğu Özbekistan, güneybatı
Tacikistan, İran’dan Belucistan’a Sind ve Keşmir, Nepal, Assam, Sri
Lanka, güneybatı Burma(Myanmar) Malezya yarımadası, Java ve Taylant,
Hindiçini, Çin,Tibet, Mançurya’dan Kore’ye, doğu Sibirya’nın 50° kuzey
enlemine kadar olan alanlarda bulunmaktaydı .
Ancak bazı bölgelerde ya nesli tükenmiş yada tükenmek üzeredir.
Sumatra ve Borneo adasında ise bulunmazlar.Afrika’da da durum pek farklı
sayılmaz.İnsan nüfusunun yoğunlaşması bir çok türde olduğu gibi leopar
popülasyonunda da dramatik etkiler yapmıştır.Zanzibar leoparının
(Tanzanya adası) nesli tükenmiştir. Serengeti’de de aslan popülasyonu da
leoparlar üzerinde olumsuz etki yapmaktadır.
Leoparlar bulundukları bölgeye çok iyi uyum sağlarlar.Bu nedenle her
çeşit ormanda, çalılık alanlarda çayırlık alanda, bozkırda, kayalık ve
yarı çöl ortamda yaşayabilirler.
Bataklık tropikal ormanlarda, engebeli kayalık dağlarda Kenya’nın karla
kaplı dağlarında, hatta Klimanjaro’nun 5638 metre yüksekliklerinde
görülmüştür.Himalaya’larda ise 3000 metreden yukarda ise pek sık
bulunmaz.
Fiziksel özellikleri :
Leoparlar aslan, kaplan ve jaguar gibi büyük kedilerin içinde en
küçük cüsseli olanıdır. Erkek leoparın boyu yaşadığı bölgeye değişmekle
birlikte ortalama 90 santim olan kuyruk dahil 2,40 metreye kadar
olabilir.Ağırlığı 48 kiloya erişebilir.Dişiler erkeklerden %20-%40 kadar
daha büyük olabilir.Diğer büyük kedilere göre uzun gövdesine göre daha
kısa bacaklara sahiptir.
Büyük kedilerin içinde en iyi ağaca tırmanabilen türdür.Geniş
pençelerinde sivri ve keskin tırnakları, kısa ve toparlak kulakları, göz
alıcı parlaklıkta kısa tüylü postu vardır.Post rengi ve tüy uzunluğu
yaşam alanına göre değişmekle beraber, parlak sarımsı kahverengiden koyu
sarımsı pas rengine kadar farklılık gösterebilir.Üstünde siyah
benekler bulunur.Bir çok kişi leoparla jaguarı karıştırırlar.Jaguardan
farlı olarak beneklerinin içlerinde siyahlık bulunmaz.Çene ve kafa
yapılarıda jaguara göre daha küçüktür.Boğazlarının altında siyah
noktalardan oluşan kolye benzeri çizgi vardır.Alt kısımları
beyazdır.Gövdesisin üçte ikisi kadarda kuyrukları vardır.Postlarının
üstündeki siyah benekleri, yapraklar arasında daha kolay kamufle olarak
sezdirmeden avına yak laşmasını sağlar.Postunun üstündeki benekler,
insanların parmak izi gibi her bireyde farklılık gösterir.
Leoparlarda melanistik siyah renkli olanlara da rastlanır.Siyah
renkli olanlarına panter dendiğide olur.Bilim adamlarıda önceleri farklı
bir tür olarak zannedilmelerine rağmen sonradan farklı bir tür
olmadığı anlaşılmıştır.Siyah renkli olan bireylerin postlarına
bakıldığında belirsiz de olsa benekler görülebilir.Kardeş yavrulardan
biri normal renkte olurken diğeri siyah olabilir.Siyah bireylere
Afrika’da rastlanmazken Hindistan ve uzak doğunun orman alanlarında
yaşayan popülasyonlarda rastlanabilir.
Çekingen ve ihtiyatlıdır.Duyuları çok kuvvetlidir.Gizlenmekteki
mahareti yüzünden leoparı bulmak aslan veya çitayı bulmaktan daha
zordur.Leopar, bulundukları yere çok iyi uyum sağlarlar.Bu nedenle
Afrikanın sıcak bozkırlarından Hindistan ve Malezya yarım adasının
yağmur ormanları ve Çinin karla kaplı soğuk dağlıklarına kadar olan
ormanlarda, çalılıklarda, fundalıklarda, yarı çöl ortamda yada kayalık
dağ yamaçlarında yaşayabilirler.Gündüz tehlike sezdiğinde gece avlanmayı
tercih eder.Gündüz öğle sıcağında sık otların veya bir ağacın dalında
uyumayı tercih ederler.Bu nedenle sabahın erken veya akşam saatlerinde
aktif olurlar.İnsanlara görünmemeyi tercih eder.Ağaca çıkmada çok
ustadırlar.Cüssesine göre çok güçlü olduğu için yakaldığı geyik, domuz
gibi avları bile ağaca çıkarabilir.Sesi güçlü bir homurtuya, gıcırtılı
bir kükremeye benzer.
Kaplan postu Jaguar postu
Kaplan ve jaguarların ayırt adici özelliklerinden biri
postlarıdır.Kaplan postu üzerindeki lekelerin ortasında leke bulunmazken
Jaguarların beneklerinin ortasında siyah lekeler bulunur.Ayrıca
jaguarların kafa yapıları daha iri yapılıdır.
Avlanma ve yiyecekleri :
Leoparlar fırsatçı avcılardır.Avını gördüğünde her pençesini
itinayla atar ve yere sinerek ilerler.Avı şüphelendinde tekrar
hareketsiz kalır.Uygun anı bulduğunda süratle sıçrayarak avının
boğazından yakalar ve boğar.Bazan ağaçta bekleyerek avının üzerine
atladığıda olur.
Çok güçlü ayak kasları vardır.Büyük kedilerin içinde ağaca en iyi
tırmanan leoparlardır.Avını yakaladığında aslan ve benekli sırtlan gibi
diğer yırtıcılardan korumak için ağaca çıkartarak ağaçta yer.Afrika’da
yaşayan leoparlarda gözlemlenen olay şöyle gelişmiştir;Leopar,
yakaladığı avını yiyen çitayı korkutarak avını ondan çalar ancak tam o
sırada bir aslan, leşi almak için leoparı kovalamaya başlar.Leoparda
leşi kaptığı gibi derhal ağaca çıkartır.Aslanda peşinden ağaca
çıkar.Fakat leopar hafifliğinin de avantajını kullanarak leşi ağacın
daha uç kısmına taşır.Aslan ise çaresiz leşi leopara bırakarak ağaçtan
iner.
Zengin av menülerinin arasına gübre böceğinden tutunda yaşam
bölgesinde bulabileceği yaban domuzları, yaban keçileri, ceylanlar,
antiloplar, geyikler, yaban koyunları, kemirgenler, çakallar,
sürüngenler, ikiyaşamlılar, kuşlar, hatta balıklar bile girer.
Bazı leoparların tek bir avdan hoşlandığı farkedilmiştir.Bunlardan
biri ceylanla besleniyor, bir diğeri domuz avlamak için her gece 3
kilometre öteye gidiyor ve yattığı yerin yakınındaki av hayvanlarına
dokunmuyordu.Bazı Uzakdoğu leoparları ise özellikle balıktan hoşlandığı
biliniyor.Balıklar su yüzüne çıkıncaya kadar bekliyor, sonrada onları
yakalıyordu.Başka bir leoparın ise kurbağa yakaladığı söylenmiştir. Bazı
leoparların çiftlik yakınlarında yaşamalarına rağmen çiftlik
hayvanlarına saldırmadığı da bilinmektedir.Ancak bazan çiftlik
hayvanlarına saldırdığıda olur.İnsanlara ise nadiren saldırır.Genellikle
insandan uzak durmayı tercih eder.
Üreme ve sosyal davranışlar :
Leoparlar, tek başlarına yaşar ve avlanırlar. Erkekler yaklaşık 6-63
kilometrekarelik bir alanı dişilerde 6-13 kilometrelik bir alanı
hakimiyeti altına alabilirler.Leoparlar hakimiyetindeki toprakları
belirtmek için ıdrarları ile çalı ve ağaçlara koku bırakırlar. Bu koku
aynı zamanda dişi leoparların üreme durumunuda belli eder.Kızışmış olan
dişinin kokusunu alan erkek leopar dişiyi takip eder.Erkekler toprak
hakimiyeti veya çiftleşme sezonunda rakipleri ile zaman zaman ölümcül
kavgalar yapabilirler.
Belirli bir çiftleşme sezonu yoktur.Ancak tropikal iklime sahip
bölgelerde yılboyunca, kurak ve karasal iklime sahip bozkır alanlarda
mevsimsel olabilir.Gebelik 90-112 gün sürer.Dişi, bir defada 1-6 arası
değişmekle birlikte genellikle 2-3 yavru doğurur. Yavrular doğduklarında
400- 700 gr ağırlığındadır.Yavrular doğduklarında gözleri kapalıdır ve
7-10 günlük iken gözleri açılır.Anne leopar,yavrularını yalayarak hem
aile bağları güçlendirir hem de yavrunun kan dolaşımını düzenler.Bunun
başka bir yararı daha vardır.Annenin tükürüğü güneş ışınları ile
birleştiğinde D vitaminine dönüşür ve deri tarafından emilir.Yavrular
erginliğine ulaşana kadar yaklaşık 18-24 ay boyunca anneleri ile beraber
kalırlar.Ancak yavrulardan bazıları aslan ve sırtlan gibi diğer
yırtıcıların saldırısı veya değişik nedenlerden öldüklerinden bu şansı
bulamazlar.İki yıl sonra annelerinin yanından ayrılarak kendilerine
avlanabilecekleri yeni hakimiyet alanları belirlerler.Dişiler 33
aylıkken erkeklerde 24-36 aylıkken üremem olgunluğuna ulaşır.Esaret
altında 23 yıl yaşadıkları bilinmektedir.
Tür üzerindeki tehlikeler:
Çok güzel bir posta sahip olması avlanmasındaki en büyük
etkendir.Yaşam alanlarının daraltılması, avlayacağı türlerin azalması
tür üzerindeki en büyük baskılardır.Ayrıca popülasyonun az sayıda olduğu
yerlerde gen değişiminin olmaması tür için olumsuz şarlar
oluşturmaktadır.
Alttürleri :
Farklı alanlarda yaşayan alttürler birbirlerinden bazı farklılıklar
gösterir.Anadolu leoparı (P. p. tulliana) avlanmış örneklerine
bakıldığında en iri alttürlerden biri sayılabilir.Somali leoparı (P. p.
nanopardus) Somali ve Etyopya’da yaşar ve en küçük alttürdür.Ortalama
olarak 25-30 kg kadar olur.Arap leoparı ise ikinci küçük leopardır.Amur
ve Java leoparları (Panthera p. orientalis) ise koyu renkli, uzun
kürklü ve daha geniş siyah benekleri ile en sıradışı olan alttürlerdir.
Leoparların alttürleri geniş alanlarda dağılım gösterirler.